کارکردهای آهنگ گفتار در زبان فارسی

تاکنون کارکردهای مختلفی برای آهنگ گفتار به صورت پراکنده و غیر منسجم ارائه شده است. این تحقیق سعی دارد تا با بررسی و مقایس? کارکردهای ارائه شده، در زبان فارسی و با استفاده از نظرات ولز (2006)، این کارکردها را به گونه ای منسجم تر طبقه بندی کرده و ارائه نماید. به بیان دیگر هدف اصلی این پژوهش بررسی و توصیف کارکردهای آهنگ گفتار در زبان فارسی و مقایسه آن با کارکردهای آهنگ در زبان انگلیسی می باشد. در پژوهش انجام شده ابتدا پس از معرفی ساخت نوایی به توضیح و تعریف سلسله مراتب نوایی و سطوح مختلف آن یعنی پاره گفتار، عبارت آهنگین، عبارت واجی، واژه نوایی، گام و هجا پرداخته شد و سپس تعاریف آن دسته از عناصر زبرزنجیری ارائه گردید که در کتابهای مختلف پیرامون آنها اتفاق نظر وجود دارد و به آنها بیشتر اشاره شده است، از جمله کشش، مکث، بلندی، زیروبمی، تکیه، نواخت و آهنگ. ضمن اشاره به همبسته های آکوستیکی آهنگ و تمایز آهنگ با تکیه و نواخت به ارائه مفاهیم بنیادی واجشناسی آهنگ، نظریه واجشناسی لایه ای، نظام نواخت و فاصله نما و الگوهای آهنگ گفتار نیز پرداخته شد. از آنجا که آهنگ گفتار عنصری است زبرزنجیری که در انتقال معنا و نظر گوینده نقش بسزایی دارد و زبان فارسی نیز زبانی آهنگین محسوب می شود در این تحقیق تلاش شد، کارکردهای آهنگ گفتار در زبان فارسی، در چارچوب نظری? واجشناسی لایه ای و بر اساس نظریه ولز(2006) در خصوص کارکردهای آهنگ، مورد بررسی قرار گیرد. به اعتقاد ولز(2006)، کارکرد نواختی، الگوی زیروبمی جملات است که می تواند به صورت نواخت پایین/ بم (l%)، نواخت بالا/ زیر (h%) و نواخت افتان- خیزان (l-h% ) وجود داشته باشد و تولید یک جمله با نواخت های مختلف می تواند معانی مختلفی را منتقل نماید، کارکرد نواختاری، نقش آهنگ در برش پاره گفتار به گروه های آهنگین بوده که از لحاظ شنیداری به صورت مکثی کوتاه/ بلند و گاه تغییر الگوی زیروبمی بین گروههای آهنگین به گوش می رسد و کارکرد نواختبری درواقع مشخص نمودن هست? عبارت آهنگین و یا برجسته سازی یک واژه در عبارت آهنگین می باشد. سوالاتی که نگارنده در این تحقیق در پی پاسخگویی به آنها می باشد عبارتند از : 1- کارکردهای آهنگ در زبان فارسی چیست؟ 2- الگوی آهنگین هر یک از این کارکردها چیست؟ 3- میان کارکردهای آهنگ در زبان فارسی و انگلیسی چه تفاوتها و شباهتهایی وجود دارد؟ از آنجا که این پژوهش توصیفی است و هدف اصلی آن گردآوری و ثبت کارکردهای آهنگ در زبان فارسی و الگوهای آهنگین مرتبط با هر یک است، بنابراین فرضیه ای برای آن مفروض نیست. در این پژوهش داده ها به صورت میدانی جمع آوری شد. دو سبک گفتاری رسمی و محاوره ای برای این منظور انتخاب گردید. جهت بررسی سبک رسمی دو نوع گفتار سخنرانی و اخبار و جهت بررسی سبک محاوره ای، گفتگوی تلفنی مورد استفاده قرار گرفت. گرچه در پیکره دو سبک مختلف گفتاری انتخاب شد، اما هیچ یک از آنها به عنوان متغییر استفاده نشدند. برای تحلیل هریک از این سبکها نگارنده به ضبط هریک از نمونه ها (با صدای گویند? مرد) پرداخته و سپس (به طور متوسط) 7 دقیقه از صدای ضبط شد? هر سبک را توسط نرم افزار تحلیل صوت پرت مورد بررسی قرار داد. سیگنالهایی که توسط نرم افزار پرت از جملات موجود در پیکره حاصل شدند دارای چهار لایه می باشند. بالاترین قسمت، شکل موجی، نمودار دوم طیف نگاشت، لای? سوم، لای? نواخت و لای? آخر لای? واژه (لای? املایی) است. منحنی زیروبمی نیز به صورت خطی افقی روی طیف نگاشت دیده می شود. بالاترین نقط? منحنی زیروبمی که نشان دهند? واژ? مورد تأکید در گروه آهنگین است با h* در لای? نواخت مشخص شد و نواخت های مرزنمای افتان (l%) و خیزان (h%) نیز در لای? نواخت مشخص گردیدند. در این تحقیق الگوهای متفاوت زیروبمی انواع جملات(نواخت)، برش پاره گفتار(نواختار) و برجستگی واژه در عبارات آهنگین(نواختبری) به عنوان کارکردهای اصلی آهنگ گفتار مطرح شده و نشان داده شده است کارکردهای ذکر شده توسط سایر محققین در دل این سه کارکرد جای داشته و آهنگ گفتار زبان فارسی نیز هر سه کارکرد را دارا است.